SHAMOLLATISH TARMOQLARINI MODELLASHTIRISHDA GERMETIK BO‘LMAGAN KON LAHIMLARIDA AERODINAMIK KO‘RSATKICHLARNI EKSPERIMENTAL TADQIQ QILISH
Abstrakt
Maqolada kon lahimlari va tajriba qurilmalarida o‘tkazilgan
eksperimental tadqiqotlarda shamollatish tarmoqlaridagi germetik bo‘lmagan kon
lahimlariga berilayotgan havo oqimini yo‘naltirish va boshqarish, havo miqdorining
germetik bo‘lmagan konlarda lahimlar uzunligi, ular o‘rtasidagi bog‘lanish holati,
tashqi va ichki havo yo‘qotishlari, aerodinamik qarshiliklar qiymatlarini aniqlash
hamda aerodinamik qarshiliklarni kamaytirish masalalari ko‘rib chiqilgan.
Tadqiqot ishi laboratoriya sharoitida ishlab chiqilgan aerodinamik quvurli stend
va tabiiy sharoitda Zarmitan koni lahimlari topologiyasiga mos ravishda
ishlab chiqilgan fizik modelda o‘tkazilgan. Konda havo oqimining yo‘qotilishi
kon lahimlarining germetiklik darajasi, lahimlarning germetiklik darajasi esa
lahimlarda havo harakatlanishi jarayonida yuzaga keladigan aerodinamik
qarshilik qiymatlariga bog‘liq. Aerodinamik qarshilik qiymatlari, o‘z navbatida,
aerodinamik qarshilik koeffitsiyentlari va ishqalanish koeffitsiyentlari ham
lahimning nogermetiklik darajasi hamda Reynolds soniga bog‘liq holda o‘zgaradi.
Tadqiqot davomida kon lahimlarining bir-biri bilan bog‘langan nuqtalarida ichki
va tashqi havo yo‘qotilishlari aniqlangan. Ushbu yo‘qotilishlarning oldini olish
uchun havo oqimini boshqarish va yo‘naltirishning turli usullarini qo‘llash zarurligi
o‘lchovlar va tahlillar orqali isbotlangan. Shuningdek, maqolada murakkab
shamollatish tizimlariga ega, germetik bo‘lmagan kon lahimlarining shamollatish
samaradorligini oshirish uchun kon lahimlarining germetiklash usullari va
germetiklash vositalari yordamida aerodinamik ko‘rsatkichlar o‘zgarishi natijalari
keltirilgan. Konlarda shamollatish tizimlari elementlarida havo harakatida kon
lahimlarining aerodinamik qarshiligi, mahalliy qarshiliklar va ayniqsa, shamollatish
tarmog‘ining germetik bo‘lmagan uchastkalari aerodinamik ko‘rsatkichlarni
doimiy ravishda o‘lchab borishni talab etadi. Shaxtalarda shamollatish tizimidagi
aerodinamik masalalarni hal qilish uchun konlarda shamollatishni yaxshilash bo‘yicha
ishlab chiqilgan kompleks yondashuvlardan keng foydalanish tavsiya etilgan.